Eerste Forum Wonen & Inclusie: omgaan avec domicilieverdrijvingen in het Brussels Gewest

Geschreven door Eva Salman.

Op 5 november 2025 hebben Brussel Huisvesting en Bruss'help een belangrijke stap gezet door het eerste Forum Wonen & Inclusie te organiseren, waarvan de eerste editie volledig gewijd was aan de problematiek van domicilieverdrijvingen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Meer dan honderd professionals – OCMW’s, gemeenten, verenigingen, onderzoekers, rechthebbenden, administraties en kabinetten – kwamen samen rond één gedeelde vaststelling: dak- en thuisloosheid begint bij het verlies of de ontoegankelijkheid van huisvesting.

Dit initiatief kadert in een meer transversale woonaanpak die tijdens de vorige legislatuur werd ontwikkeld. Enerzijds heeft het systeem van gemeentelijke woonreferenten, gefinancierd door het Gewest (Brussel Huisvesting), de coördinatie van wooncontracten mogelijk gemaakt en het opvolgen van projecten voor de creatie en renovatie van sociale woningen, het sociaal gebruik van gemeentelijke woningen en de strijd tegen leegstand versterkt. Anderzijds werd, in het kader van de integratiestrategie voor begunstigden van tijdelijke bescherming uit Oekraïne, een werkgroep Wonen opgericht die een community of practice samenbracht met regionale, lokale en verenigingsactoren.

Parallel daaraan werkt Bruss'help met talrijke partners aan de uitvoering van het Masterplan om een einde te maken aan dak- en thuisloosheid, onder meer door de samenwerking tussen de betrokken actoren te versterken. Dit Forum benadrukt dan ook de wil om ruimtes te creëren voor uitwisseling en voor het versterken van de banden tussen actoren uit de woon-, sociale en juridische sector, zowel institutionele als die uit het middenveld.

Gedeelde vaststellingen, aanhoudende uitdagingen

Deze voormiddag van uitwisselingen bracht verschillende realiteiten aan het licht die de preventie van gedwongen uithuiszettingen complexer maken:

Een toenemende druk op alle actoren

Getuigenissen van OCMW’s, gemeenten en verenigingen lopen gelijk: de crisis van betaalbare huisvesting zet een ongeziene druk op de preventiemechanismen. De huurprijzen stijgen sneller dan de inkomens, waardoor de woonkwetsbaarheid van vele huishoudens toeneemt.

Nog steeds onvoldoende middelen

Ondanks wettelijke vooruitgang en bestaande maatregelen wijzen de veldactoren unaniem op:

• termijnen die nog steeds te kort zijn om herhuisvestingsoplossingen te vinden gezien de verzadiging van het opvangnetwerk
• terugkerende moeilijkheden om bepaalde personen die met uithuiszetting bedreigd worden te bereiken
• een dringende nood aan versterkte menselijke en financiële middelen om het grote aantal situaties van uithuiszettingspreventie aan te kunnen, zowel op niveau van gemeenten en OCMW’s als bij terreinwerkers

Meervoudige ongelijkheden

Uithuiszettingen treffen bepaalde groepen disproportioneel: een oververtegenwoordiging van personen geboren in het buitenland, van begunstigden van sociale hulp, en een duidelijke genderdimensie van woonschaarste. Deze ongelijkheden herinneren eraan dat uithuiszettingen niet los gezien kunnen worden van de sociale verhoudingen die onze samenlevingen structureren.

Het cruciale belang van samenwerking

Bovenop deze vaststellingen bevestigde het Forum een gedeelde overtuiging: er kan geen duurzame oplossing worden opgebouwd in afzondering. Het versterken van partnerschappen tussen sociale, verenigings-, gemeentelijke, gerechtelijke en gewestelijke actoren is essentieel om tot een doeltreffende preventie te komen.

De hoogtepunten van het evenement

Gezicht op deze vaststellingen bood het Forum de mogelijkheid om hefboomacties te verkennen via twee belangrijke momenten.

Wettelijke vooruitgang en hun monitoring

De ochtend begon met een overzicht van de kernmaatregelen uit het Noodplan Huisvesting, voorgesteld door Nawal Ben Hamou, staatssecretaris voor Huisvesting. De ordonnantie van 22 juni 2023 heeft de uithuiszettingsprocedure grondig hervormd door de wettelijke termijnen te verlengen, het wintermoratorium algemeen toe te passen, de rol van de OCMW’s te versterken en een gewestelijke monitoring in te voeren.

Tom Lejuste (Brussel Huisvesting) en Martin Mercenier (Perspective) presenteerden de eerste resultaten van het subsidieringsmechanisme voor OCMW’s. Met een jaarlijks budget van 1.080.000 euro maakte dit systeem de financiering mogelijk van 12,8 nieuwe VTE en 15,82 bestaande VTE, bedoeld om de contacten tussen personen die met uithuiszetting bedreigd worden en de OCMW’s te versterken.

Tussen juli 2023 en juni 2024 werden 3.007 dossiers behandeld in 16 deelnemende gemeenten. Een cruciale vaststelling: wanneer er effectief contact wordt gelegd met de huurder, leidt 55% van de dossiers tot een oplossing (behoud van de woning of herhuisvesting), tegenover slechts 24% zonder contact. Dit bevestigt het essentiële belang van proactief contact en het onderhouden van de band met personen bedreigd door uithuiszetting.

Rebecca Bosch (Brussel Huisvesting) lichtte het functioneren van het wintermoratorium en het bijhorend vergoedingssysteem toe. In 2023-2024 werden 103 aanvragen ingediend door verhuurders, waarvan 51% werd aanvaard voor een totale vergoeding van 121.586 euro. In 2024-2025 steeg het aanvaardingspercentage tot 68%.

Terugkoppeling van het terrein: praktijken en denkpistes

Het tweede deel gaf het woord aan eerstelijnsactoren en de academische wereld, wat waardevol inzicht bood in de feitelijke situaties op het terrein.

Sandrine Couturier (Convivence) en Mathieu Biotteau (Union des Locataires Marollienne) benadrukten dat de verlenging van de termijnen in de uithuiszettingsprocedure toelaat om een beroep te doen op verenigingsdiensten, te onderhandelen met verhuurders en kwalitatieve sociale onderzoeken uit te voeren, wat de samenwerking tussen verenigingen en OCMW’s bevordert. Een belangrijk aandachtspunt: het wintermoratorium leidt niet noodzakelijk tot een toename van huurschulden, in tegenstelling tot wat soms wordt gedacht.

Susan Even (UCLouvain) presenteerde haar onderzoek naar uithuiszettingen door een gender- en minderheidsperspectief. Hoewel vrouwen een minderheid vormen in de statistieken van wettelijke uithuiszettingen, ondervinden zij een feminisering van woononzekerheid en ontwikkelen zij specifieke strategieën – vaak met hoge persoonlijke kosten – om verlies van huisvesting te voorkomen.

Zéphirine Famguem (OCMW van Brussel) gaf een gedetailleerde toelichting over de werking van de Cel Huurschulden, de echte spil van de preventie. Deze cel, bestaande uit 4 maatschappelijk werksters, 2 administratieve medewerkers en 1 'capteur', behandelde 1.127 dossiers in 2025. Van de 481 verzoeken die in het kader van de ordonnantie werden ontvangen, konden 96 contacten worden gelegd via huisbezoeken en werden 57 dossiers opgelost via een afbetalingsplan of schuldkwijtschelding. Het OCMW vervult hiermee een essentiële bemiddelingsrol tussen huurders, eigenaars en de vrederechter.

Abdel Chatar en Omar Messaoudi (Dienst Preventie Anderlecht) presenteerden hun innovatief preventieproject op gemeentelijk niveau, geïntegreerd in de Lokale Gezondheidscontracten. Tussen februari en augustus 2025 werden 54 verzoeken behandeld, 75 huisbezoeken uitgevoerd en 26 dossiers geopend. Concreet resultaat: 8 gezinnen bleven in hun woning en 10 oplossingen voor herhuisvesting werden gevonden. Deze ervaring toont de doeltreffendheid van een gecoördineerde territoriale aanpak, maar benadrukt ook de noodzaak van bijkomende middelen om het volledige grondgebied te dekken.

Éric Vermeulen, vrederechter van het 1ste kanton van Schaarbeek, deelde zijn gerechtelijke praktijk inzake uithuiszettingsverzoeken en illustreerde hoe samenwerking met sociale actoren de gerechtelijke beslissing verrijkt. Tot slot toonde Thibaud de Menten (Loyers négociés) aan hoe de heronderhandeling van een onredelijke huur een uithuiszettingsbeslissing kan voorkomen, dankzij een innovatieve aanpak die de verantwoordelijkheid van verhuurders benadrukt en tegelijk het duurzaam behoud van huurders bevordert.

De lessen uit deze eerste editie
Naast cijfers en maatregelen bevestigde dit Forum een gedeelde overtuiging: er kan geen duurzame oplossing worden opgebouwd in isolatie. Het versterken van de partnerschappen tussen sociale, associatieve, gemeentelijke, justitiële, gewestelijke en academische actoren is essentieel om een effectieve en nauwkeurige preventie te waarborgen.

De uitwisselingen benadrukten de noodzaak om:

Verdiepende bronnen

Brussel Huisvesting stelt verschillende hulpmiddelen ter beschikking om deze thema’s verder te verdiepen:

Beschikbare documentatie
Gedrukte brochures bestellen

Organisaties kunnen gratis brochures bestellen voor hun diensten door Brussel Huisvesting te contacteren via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. met de volgende informatie: gewenst aantal (FR/NL), naam van de organisatie, contactpersoon en leveringsadres.

Aarzel niet om het Masterplan van Bruss’help te raadplegen – en in het bijzonder maatregel 2, die betrekking heeft op de preventie en bestrijding van uithuiszettingen.

Perspectieven

Een andere belangrijke conclusie van deze eerste editie van het Forum Wonen & Inclusie: het is absoluut noodzakelijk om verdere edities te organiseren! De thema’s rond de preventie van dakloosheid, precaire situaties en huisvesting zijn talrijk en vereisen – net zoals de problematiek van uithuiszettingen – momenten van ontmoeting en uitwisseling om praktijken en concrete acties van de vele betrokken actoren te versterken.

De tweede editie van het Forum is gepland voor het eerste semester van 2026.

Blijf op de hoogte

Wil je op de hoogte blijven van toekomstige nieuwsberichten en initiatieven? Volg dan de nieuwsbrieven van Brussel Huisvesting en Bruss’help.

Afdrukken