Nieuwe denkpistes blootleggen via praktijkonderzoek
2022 was een voorspoedig jaar voor de cel Onderzoek & Actie. De cel breidde haar activiteiten uit en kon de oplossingsgerichte aanpak waar ze in 2021 mee begon verder uitwerken. In navolging van de onderzoeken die in de afgelopen jaren werden uitgevoerd, heeft het ‘onderzoekscentrum’ van Bruss’help twee belangrijke evaluaties gepubliceerd en de themastudies verdergezet. Daar vloeiden nieuwe denkpistes uit voort om dakloosheid te voorkomen.
Evaluatie van de sociale projecten in hotels
Op vraag van de Minister van Maatschappelijk Welzijn publiceerden we in november 2021 een eerste evaluatie van de noodopvangvoorzieningen in hotels voor COVID-patiënten. Doel was de mogelijkheden in kaart brengen om projecten op te zetten in de tweede helft van 2021.
In oktober 2022 verscheen een tweede evaluatieverslag over de sociale projecten in hotels. Deze tweede evaluatie, uitgevoerd door Sarah Van Gaens, onderzocht de sociale projecten in hotels die ondertussen werden opgenomen in het herhuisvestingsplan voor daklozen (artikel 27). Het doel van deze evaluatie was om informatie te geven over de uitgevoerde acties en om als inspiratie te dienen. De sterke punten, zwakke punten en de moeilijkheden waar de medewerkers op stootten, werden belicht en er werden aanbevelingen gegeven voor de toekomst. Het hoofddoel was om te onderzoeken welke meerwaarde sociale projecten in hotels hadden voor daklozen wat betreft herhuisvesting, toegang tot rechten en welzijn, en om te bepalen of dit soort projecten op lange termijn kunnen worden verdergezet.
Arbeidstijd en uitgevoerde stappen
Voorbereiding
De voorbereiding van de evaluatie begon midden januari. Het monitoring- en evaluatieschema dat werd gebruikt voor de kwantitatieve analyse van het eerste evaluatieverslag, werd aangepast. In dit schema staan gegevens uit de periode die liep van februari tot april 2022. Tegelijkertijd werden de documenten onderzocht, werden er evaluatiedoelstellingen vastgelegd en werd er een methode ontwikkeld.
Gesprekken, bezoeken en interviews
In februari nam de evaluator deel aan een werkgroep met de projectcoördinatoren, en voor specifieke vragen nam de evaluator contact op met de collega’s van Bruss’help. Ondertussen werden al verschillende gesprekken gevoerd met de projectmedewerkers over het correct invullen van het monitoringschema.
Gegevensverwerking en redactie van het verslag
Vervolgens werden de interviews uitgeschreven, de schema’s opgeschoond en geanalyseerd en aanvullende lectuur gezocht, zodat het verslag kon worden opgemaakt. Het verslag werd nagelezen door het begeleidingscomité, dat bestaat uit Harm Deleu (Odissee), François Bertrand en Louise Paquot.
Publicatie
Tot slot werd het verslag nagelezen door Eva Salman, vertaald door Belga, opgemaakt door Eva Salman en nagelezen door Sarah Van Gaens en Eva Salman.
Het verslag werd gepubliceerd op 18 oktober 2022.
Lees het evaluatieverslag over sociale projecten in hotels op www.brusshelp.org
Lees de samenvatting op www.brusshelp.org
|
Begeleidingscomités · Analyse van gender en opvang in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (GOB-UCL, 2022-2023) – Sarah Van Gaens en Louise Paquot · Informele sociaalwerkpraktijken rond verborgen thuisloosheid in het Brussels Gewest (Odisee, september 2019 - september 2023) – Sarah Van Gaens https://www.odisee.be/onderzoeksprojecten/informele-sociaalwerkpraktijken-rond-verborgen-thuisloosheid-het-brussels · Maatschappelijke kost van dakloosheid (ULB, januari 2022 - juni 2022, gepubliceerd in september 2022) – Sarah Van Gaens en Louise Paquothttps://www.brusshelp.org/index.php/nl/news/bruss-help/2456-dakloze-mensen-in-brussel-herhuisvesten-zou-niet · Bedelarij in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (Odisee, maart 2022 - februari 2025) – Sarah Van Gaens https://www.odisee.be/onderzoeksprojecten/bedelarij-het-brussels-hoofdstedelijk-gewest · Homelessness trajectories and non-take-up of social rights from a dynamic perspective – TRAHOME (UGent, KU Leuven, UCL, 2020-2023) – Sarah Van Gaens en Constance De Crombrugghe https://www.kuleuven.be/lucas/nl/Onderzoek/armoede-en-dakloosheid/copy2_of_fiche-nieuw-onderzoek Andere activiteiten waaraan het comité deelnam: · Regio-overleg Thuislozen Brussel (Kenniscentrum vzw) – Sarah Van Gaens https://www.kenniscentrumwwz.be/ondersteuning-sector-thuislozen · Interfederale werkgroep rond dakloosheid en thuisloosheid (steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting) – Sarah Van Gaens |
Evaluatie van het huisvestingsproject (SIL)
Na een eerste evaluatie van het huisvestingsproject (SIL) van ’t Eilandje door Ellyn Lheureux in april 2021 werd eind april 2022 een tweede evaluatieverslag opgesteld door Sarah Van Gaens.
De evaluatie was gebaseerd op de indicatoren die in de niet-exhaustieve lijst in de projectoproep stonden. Die indicatoren werden geëvalueerd op basis van de volgende documenten.
- Het bestek
- Het activiteitenverslag van de huisvestingsdienst en de anonieme statistieken.
- De notulen van de begeleidingscomités en brainstorms.
Zoals in de projectoproep werd beschreven, kwam er ook een evaluatiecomité samen, dat bestond uit een vertegenwoordiger van de logistieke dienstverlener, een vertegenwoordiger van de diensten van het Verenigd College en een vertegenwoordiger van de vzw Bruss’help.
In de zomer van 2022 voerden Pauline Tombus en Sarah Van Gaens ook een enquête uit bij de actoren uit de dakloosheidssector, om hun tevredenheid en behoeften te peilen wat betreft het centrale logistieke platform. De resultaten werden aan de coördinator van het huisvestingsproject, de administratie van de GGC en aan het kabinet van de verantwoordelijke minister bezorgd. Daardoor werd het huisvestingsproject bestendigd.
Telling van dak- en thuislozen
De telling van dak- en thuislozen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is een belangrijke bron van gegevens voor de daklozenhulpsector. De vorige jaren werd de ETHOS-typologie gebruikt en dit jaar de ETHOS Light-typologie van FEANTSA. Tijdens de verzameling van gegevens wordt een momentopname gemaakt van het aantal thuisloze personen in verschillende leefsituaties. Dit onderzoek wordt om de twee jaar uitgevoerd – volgens dezelfde methode – om de evolutie van dit fenomeen in kaart te brengen. De gegevens werden dit jaar verzameld in de nacht van 8 op 9 november 2022.
Nieuwigheden voor de telling van 2022
Om de telling van 2022 te analyseren, werd de typologie ETHOS Light gebruikt. Door deze wijziging kunnen de tellingen in heel België gemakkelijker worden vergeleken. Deze typologie onderscheidt verschillende statistische categorieën van mensen zonder verblijfplaats.
Tijdens het onderzoek, dat werd uitgevoerd door Louise Paquot, werd ook voor de eerste keer gebruikgemaakt van een vragenlijst om gegevens te verzamelen over het traject dat de betrokkenen al hebben afgelegd (ter vervanging van de pre- en post-enquêtes).
Voorbereidingen
Deze activiteit vereiste veel voorbereiding, zodat de verschillende diensten (waaronder Bruss’help) op elkaar afgestemd zouden zijn tijdens de verzameling van de gegevens. Ter voorbereiding van de nachtelijke telling moesten verschillende partners uit de sector (vzw’s, gemeentes, OCMW’s enz.) en externe dienstverleners (MIVB, NMBS en BIM) samenwerken, werden straatwerkers geraadpleegd om te bepalen waar zou worden geteld, werden verschillende gebieden vastgelegd waar zou worden geteld en werden daar telacties georganiseerd. Om ruwe data te verzamelen, moest men contact opnemen met alle opvang- en huisvestingsdiensten voor thuislozen en met alle instellingen, kraakpanden en geconventioneerde opvangplaatsen.
Dit was de zevende telling en er werden twee wijzigingen aangebracht in de methodologie. Ten eerste werden de pre- en post-enquêtes vervangen door een vragenlijst voor alle huisvestingsorganisaties, dagcentra en OCMW’s, om meer informatie te verzamelen over het traject dat de daklozen al hebben afgelegd. Er vonden dus verschillende vergaderingen plaats met deze organisaties om die vragenlijst op te stellen, en enkele weken voor de telling waren er twee meetings waarbij de vragenlijst werd gepresenteerd. Het opstellen van de vragenlijst heeft enkele weken geduurd.
Ten tweede werden er focusgroepen georganiseerd met daklozen en maatschappelijk werkers om de resultaten van de telling te illustreren en te documenteren.
Over het algemeen werden er twee begeleidingscomités georganiseerd tussen juni en november 2022, om de telling op touw te zetten en om te bespreken wie wat zou bijdragen aan deze editie. Als we rekening houden met alle aspecten van deze telling, hebben collega’s uit alle cellen hieraan meegewerkt.
Rights First
Rights First is het antwoord op een projectoproep van de Europese Commissie, die op zoek was naar innovatieve oplossingen om armoede in Europa te bestrijden, in het bijzonder door een systeem te ontwikkelen om een minimuminkomen toegankelijker te maken voor zo’n 800.000 mensen die in bestaansonzekerheid leven, en hen zodoende toegang te geven tot meer goederen en diensten die hen terug op de arbeidsmarkt kunnen brengen. Om dat te verwezenlijken, heeft de Commissie het financieringsprogramma EaSI opgestart binnen het Europees Sociaal Fonds +, met als doel het maatschappelijke beleid te verbeteren door middel van sociale innovatie. In dat verband hebben Bruss’help en onze projectpartners, Diogenes, New Samusocial, Hobo, ’t Eilandje en het OCMW van de Stad Brussel, voorgesteld om een holistische aanpak te ontwikkelen die thuislozen in Brussel gemakkelijker toegang moet geven tot hun sociale rechten.
Het project bestaat nu al één jaar en moedigt ons aan om nieuwe manieren te verkennen om samen te werken en mensen te steunen. Concreet houden we bij deze holistische aanpak rekening met de specifieke behoeften van thuislozen om innovatieve, samenhangende en duurzame oplossingen uit te werken met de bevoegde overheden, met het doel om hen (terug) toegang te geven tot hun sociale rechten, een verblijfplaats voor hen te vinden en/of hen terug te introduceren op de arbeidsmarkt om alle daklozen in Brussel aan een thuis te helpen. Dit project zorgt voor begeleiding en werkt samen met organisaties uit de verschillende betrokken sectoren: daklozenhulp, overheidsdiensten en privébedrijven.
De doeltreffendheid van een langdurige samenwerking hangt af van de verdeling van de rollen en verantwoordelijkheden onder de partners, maar ook van de transparantie tussen alle partijen. Hoewel een werkverdeling tussen verschillende actoren heel wat organisatie vergt, heeft het ook veel voordelen: de partijen delen hun resources met elkaar (kennis en middelen) en er kunnen oplossingen uit voortkomen die politieke verandering teweegbrengen. Deze holistische aanpak ontwikkelen is dan ook een hele uitdaging, want het project verdedigt de rechten, de autonomie en de ambities van alle deelnemers.
De holistische begeleiding bestaat uit drie luiken: daklozen weer toegang geven tot hun rechten, een verblijfplaats en de arbeidsmarkt. De doelgroep omvat mobiele EU-burgers, voornamelijk Polen, Roma en Roemenen, maar ook mensen met de Belgische nationaliteit. Personen kunnen een beroep doen op de begeleiding van dit project indien ze tot een van de volgende twee groepen behoren:
- Personen zonder verblijfplaats die op straat of in een noodopvangcentrum leven, onbekend zijn bij de gemeentediensten of bij het OCMW, geen inkomen hebben en geen toegang hebben tot huisvestingsdiensten en de arbeidsmarkt.
- Personen die op straat of in een transitopvang leven, steun krijgen van het OCMW en een minimuminkomen hebben.
In Brussel is het ingewikkeld om mensen (opnieuw) toegang te geven tot hun sociale rechten, omdat er veel administratie bij komt kijken en men deze rechten vaak pas verkrijgt wanneer men een verblijfsvergunning heeft. Rights First maakt de administratie rond het minimuminkomen en het referentieadres eenvoudiger door overheidsinstanties te vragen om een speciale contactpersoon aan te stellen: ofwel een dakloosheidsdeskundige, ofwel een ervaringsdeskundige. Zo zullen de procedures sneller verlopen en zullen ze betrokkenen kunnen helpen om hun sociale rechten terug te krijgen en hun leefsituatie geleidelijk weer menswaardig te maken.
Wanneer we mensen begeleiden in hun zoektocht naar een verblijfplaats, proberen we altijd een duurzame oplossing te vinden. Helaas zijn de typische problemen waar daklozen op stoten, verergerd door de snel opeenvolgende crises van de afgelopen twee jaar. Daarom hebben we besloten om te focussen op oplossingen die mensen (weer) toegang geven tot hun rechten. Dit zijn tijdelijke oplossingen: mensen onderbrengen in transit- of collectieve opvangplaatsen.
Om daklozen weer toegang te geven tot de arbeidsmarkt, werken we samen met partners. In het kader van onze samenwerking met Actiris stelden we aan de kaak dat het voor thuislozen moeilijker is om een beroep te doen op hun diensten en dachten we na over oplossingen. Door samen te werken met privébedrijven, konden we jobopportuniteiten garanderen, aangevuld met een voortdurende begeleiding voor baanbehoud. Naast individuele begeleiding bieden we ook collectieve cursussen aan om mensen de vaardigheden bij te brengen die ze nodig hebben om werk te vinden, maar ook om de digitale kloof te overbruggen.
Note de bas de page (relative à la partie Rights First) : Deze informatie weerspiegelt enkel de mening van de auteur. Bijgevolg is de Europese Commissie niet verantwoordelijk voor de doeleinden waarvoor deze informatie wordt gebruikt.
En vis-à-vis : Photographie : Photo_denombrement
Texte encadré sur la photo
Nagekomen verbintenissen
Studies en analyses gericht op acties en oplossingen op basis van kennis.
Hulp bij besluitvorming en ontwikkeling van nood- en inschakelingsmaatregelen
Een evaluatieverslag over de sociale projecten in hotels, waarin de opportuniteiten voor nieuwe projecten worden aangehaald
Een cel Onderzoek-Actie die bijdraagt tot het werk van de Bruss’help-comités
