VOORWOORD
GEZINDHEIDSETHIEK EN VERANTWOORDELIJKHEIDSETHIEK
“Ze gaven meer om het succes van hun stad dan om de verlossing van hun ziel”
Machiavelli, Florentijnse verhalen.
Men zegt dat de actualiteit slechts het topje van de ijsberg is. Toen we met de activiteiten op de volgende pagina’s begonnen, was de laatste omikrongolf net voorbij en brak er een oorlog uit op het Europese continent. En toen we de laatste hand aan dit verslag legden (in maart 2023), bereikte de vluchtelingencrisis zijn ergste punt en moesten duizenden mensen in kraakpanden en op straat overleven.
De rol van onze organisatie is niet om de krant te halen, maar het is ook geen toeval dat we ons in het middelpunt van de actualiteit bevinden. Wanneer een crisis ons gewest overspoelt, zijn het altijd de kwetsbaarste bevolkingsgroepen die het zwaarst getroffen worden en in bestaansonzekere situaties terechtkomen: ze worden thuisloos en lopen hun recht op hulp mis of worden ervan beroofd. De blikken van de alleenstaande vrouwen die met hun kinderen op de eerste treinen uit Oekraïne vertrokken in februari 2022, zullen we nooit vergeten, en ook de jonge asielzoekers die bibberend zaten te wachten in tenten tegenover het Klein Kasteeltje in december 2022, zijn in ons geheugen gegrift. Bruss’help werd opgericht om na te gaan wat er schuilt onder het topje van de actualiteitsijsberg, in de oceaan van ellende. Om dat te doen, hebben we beslist om structurele oplossingen te ontwikkelen met onze partners en rechthebbenden.
Dat is het eerste thema van dit verslag: hulptrajecten ontwikkelen voor elke bevolkingsgroep. Akkoord, daklozen moeten een onderzoeksfase doorlopen en bescherming aanvragen, maar ze mogen nooit worden opgesloten in noodopvangcentra. In dit kader hebben we drie activiteiten opgestart. Allereerst uiteraard “Missie Oekraïne”, waarbij ons team vluchtelingen preventief doorverwees naar de juiste instanties, gemeenschappelijke opvangruimtes inrichtte en een opvangstrategie ontwikkelde.
Maar daar bleef het niet bij. Op basis van de reacties op het COVID-outreachprogramma werd een nieuw initiatief binnen deze sector opgezet, de mobiele Cover-teams. Daarnaast werden de tellingmethodes vernieuwd, waardoor voor het eerst rekening wordt gehouden met de specifieke situaties van thuislozen... Al deze maatregelen helpen ons om structureel in te grijpen in plaats van conjunctureel.
Door de verschillende crises werden we genoodzaakt om te innoveren, te leren en te groeien, zonder onze missies uit het oog te verliezen. In de jaarlijkse windroos vindt u welke vooruitgang we hebben geboekt binnen die missies.
Middelen toekennen: waar onze gezindheid en verantwoordelijkheid samenkomen
Al onze partners zijn het erover eens dat dakloosheid en slechte behuizing open wonden zijn waar ons gewest niet langer mee verder kan. We kunnen niet blijven verder doen zoals we nu bezig zijn, want zo brengen we mensen in gevaar en zullen personen en gezinnen in mensonwaardige omstandigheden blijven leven. Dat is nu nog duidelijker dan ‘voor de crisis’ (wat veel welgestelde burgers nog altijd beschouwen als een ‘welvarende periode’).
Of onze overheid daar even sterk achter staat, daar hebben we onze twijfels over. Net als onze partners stellen we vast dat de overheid niet happig is om een deel van haar middelen te delen met of af te staan aan onze organisatie.
Maar hoeveel middelen we ook krijgen, we roeien met de riemen die we hebben. Een tweede convictie van Bruss’help is dat we verantwoordelijk zijn voor het inzetten van de middelen die ons ter beschikking worden gesteld. Dat zijn we verschuldigd tegenover de directbetrokkenen en de thuislozenverenigingen. Tijd, werkkrachten en het geld van belastingplichtigen investeren in “een openbare dienstverlening voor zij die niets meer of nog niets hebben” is namelijk een politieke keuze. Dit is het tweede thema van dit verslag: tonen waarop we hebben ingezet, wat we hebben gedaan en welk effect onze initiatieven zullen hebben (of nu al hebben) op korte, middellange en lange termijn.
Want we moeten onze verantwoordelijkheid opnemen voor de voorzienbare gevolgen van onze acties[1]. Dit is een van de punten waarop onze gezindheidsethiek en verantwoordelijkheidsethiek kunnen samenkomen. Ze kunnen elkaar aanvullen. Om een beter overzicht te krijgen van waar onze middelen in 2022 naartoe zijn gegaan, vindt u bij elk hoofdstuk een infografiek. Dankzij deze transparante schema’s krijgt u een beter idee van de gezichten achter Bruss’help en begrijpt u beter aan welke activiteiten de financiële resultaten op de laatste pagina’s gelinkt zijn. Zonder te verklappen hoe het jaar is verlopen, kunnen we al vertellen dat de hoofdrollen waren weggelegd voor de organieke comités en vooral voor de lancering van de processen van het masterplan, waarbij zowel rechthebbenden, zorgprofessionals, maatschappelijke dienstverleners, de academische wereld en de politiek zijn betrokken. De verwachtingen en de inzet zijn hoog. We zullen er niet om liegen: we zijn begonnen aan een titanenwerk. Niet alleen voor de comités, maar ook voor de themaclusters. Niet alleen voor het team, maar ook voor al onze partners, hoewel we weten dat zij tijd en energie tekortkomen en “uitgeput zijn, maar blijven knokken[2]”. We willen hen dan ook hartelijk bedanken.
Een gelukkige Prometheus: dat hebben de stakeholders nodig.
Men zegt wel eens dat je pas kunt weten wat er mogelijk is door het onmogelijke te proberen, maar die uitspraak stoot tegenwoordig op haar grenzen. We staan op een kantelpunt en we moeten kiezen hoe we de toekomst zullen aanpakken. Uit de activiteiten van het eerste kwartaal 2023 blijkt hoe belangrijk het is dat de regering betrokken wordt bij de coördinatie van onze opdrachten. Om doeltreffend en rechtmatig actie te ondernemen, hebben we middelen nodig en moeten we juiste beslissingen nemen over de bestemming ervan, met en voor professionals uit de praktijk.
We mogen geen go-between worden tussen de overheid en de begunstigden. En we spreken niet voor niets over een “titanenwerk”, want momenteel lijkt onze rol op die van Prometheus. Niet omdat we de mensheid verstand bijbrengen, zo verwaand zijn we niet... Maar wel omdat we werken aan een nieuwe collectieve kennis, het vuur naar de hulpverleners dragen en het systeem anders willen organiseren: een risicovolle zet waarbij we “tussen hamer en aanbeeld komen te zitten”, aldus onze oplettende partners. Aan het einde van deze zittingstijd moet deze kwestie rond zijn. Met oude recepten kun je niets nieuws maken, maar het wordt tijd om Prometheus te bevrijden van zijn ketens en, waarom ook niet, gelukkig te laten zijn.
We hebben in de loop van het jaar ook ondervonden dat velen onder ons het zo druk hebben dat ze amper rust vinden om terug op krachten te komen. Ook de mentale en financiële impact die de stijgende kosten van levensonderhoud hebben op ons dagelijkse leven, mag niet worden onderschat. Voor 2023 onthouden we: Het succes van onze stad moet niet (mág niet!) ten koste gaan van onze gezondheid. We moeten letten op ons eigen welzijn, dat zijn we verschuldigd aan onze 20 teamleden die alles hebben gegeven in 2022 (en aan de 3 nieuwe collega’s die ons team sinds dit jaar versterken). En ook aan onze partners. Dat is niet alleen een menselijke gezindheid (zorgen voor mensen die zorgen voor anderen), maar ook onze verantwoordelijkheid: zorgen voor onze talenten en experts en hen op lange termijn helpen groeien.
Pierre Verbeeren
Voorzitter
François Bertrand
Directeur.
