De Belgische Voorzitterschap van de Europese Unie: naar het einde van dakloosheid tegen 2030.
Door Constance De Crombrugghe
In het tweede semester van 2023 werden Bruss'help, het Waals Observatorium voor Dakloosheid en de Dienst voor Armoedebestrijding van de Vlaamse regering benaderd door het SPP-IS om het Belgische voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie voor te bereiden, dat gepland staat vanaf 1 januari 2024 (tot 30 juni 2024), over het probleem van dakloosheid. Ze werkten onder meer samen met Spanje, dat voorafging aan België in de rol van het voorzitterschap, om continuïteit te waarborgen in het werk dat was begonnen.
Het voorzitterschap biedt het land een unieke kans om bij te dragen aan de ontwikkeling van de sociale prioriteiten van de Unie. De prioriteiten op het gebied van sociale integratie en armoedebestrijding worden vastgesteld in het Europees Sociaal Handvest, waarvan vier punten op de agenda van het Belgische voorzitterschap zullen staan: het minimuminkomen, het einde van dakloosheid, garanties voor kinderen en het opbouwen van inclusieve oplossingen voor betere digitale diensten.
Het is ook een gelegenheid om opnieuw in contact te komen met het Waals Gewest en het Vlaamse Gewest over mogelijkheden voor samenwerking op het gebied van preventie en bestrijding van dakloosheid. Samen hebben we het interregionale samenwerkingsakkoord van 2014 over dakloosheid en thuisloosheid herzien en het verbonden met de principes van de Verklaring van Lissabon (2021), die nu leidend zijn voor de Europese discussies. Dit akkoord beoogt ook nationale statistieken te verzamelen en kennis te delen over dakloosheid en thuisloosheid.
Gedurende het semester ter voorbereiding op het voorzitterschap heeft het SPP-IS drie seminars georganiseerd waarin elke regio werd uitgenodigd om de huidige situatie, lopende projecten en innovaties te bespreken, gebaseerd op de vijf principes van Lissabon. Hiervoor heeft Bruss'help terreinwerkers, academische experts en juristen ingeschakeld om concrete elementen aan te dragen die de dagelijkse realiteit en de impact op de gebruikers van de beschikbare diensten illustreren. In vergelijking met andere regio's hebben de migratiecontext van Brussel en de noodzaak om weg te stappen van seizoenshulp en over te gaan op jaarlijkse hulp ongetwijfeld de geuite prioriteiten beïnvloed.
Op 8 en 9 februari 2024 organiseerde het SPP-IS de conferentie "Einde van dakloosheid: nog 6 jaar te gaan". Deze bracht vertegenwoordigers van de lidstaten van de Europese Unie samen, evenals experts en organisaties die betrokken zijn bij dakloosheid. Op het programma stonden een debat over dakloosheid in een context van multilevel governance, een ministeriële conferentie voor vertegenwoordigers en een veldbezoek voor experts en organisaties.
Bruss'help en Vivalis waren belast met de organisatie van het veldbezoek. In de geest van het delen van ervaringen en innovatieve oplossingen kozen we ervoor om relevante thema's in Brussel aan te snijden.
Het bezoek vond plaats in het Huis van de Verwantschap, waar hun huisvestingsproject voor eenoudergezinnen met kinderen werd gepresenteerd. Een ongebruikt appartement kon worden bezocht en hun sociale begeleidingsproject werd toegelicht. Met de vzw Capuche bespraken we de problemen van jongeren om huisvesting te krijgen en de ondersteuning die ze biedt. De situatie van migranten zonder verblijfsrechten of in doorreis in Brussel en de impact op hun geestelijke gezondheid werd belicht door Bruss'help en de Humanitaire Hub. Bruss'help beschreef ook de ambities van het Masterplan en de methodologie ervan, evenals lopende overwegingen voor oplossingen voor jongeren en migranten.
De ochtend werd afgesloten met een discussie met de deelnemers, waarbij we tegelijkertijd gerustgesteld waren dat we niet alleen stonden in het aanpakken van bepaalde problemen, maar ook bezorgd waren over de omvang van deze kwesties op Europees niveau. Visitekaartjes werden uitgewisseld, connecties werden gemaakt via LinkedIn en e-mailadressen werden gedeeld tijdens de lunch.
Ondertussen schetsten de vertegenwoordigers van de lidstaten elk de situatie van dakloosheid in hun respectievelijke landen. Deze ministeriële conferentie bood de gelegenheid om de vooruitgang te evalueren sinds 2021, het jaar waarin de lidstaten van de Europese Unie hun toewijding hebben uitgesproken om dakloosheid tegen 2030 uit te bannen in de Verklaring van Lissabon. We zijn ons allemaal bewust van de complexiteit van dit fenomeen, waarbij oplossingen zowel systeemgericht als geïndividualiseerd zijn, vandaar de belangrijkste boodschap van deze conferentie over de noodzaak om inspanningen en goede praktijken van alle betrokken actoren te bundelen in de strijd en preventie tegen dakloosheid.
Deze twee dagen getuigen opnieuw van de algemene bezorgdheid in Europa over de groei van dit fenomeen. In haar rapport "8e blik op slechte huisvesting in Europa", gepubliceerd in 2023, meldt FEANTSA dat er ongeveer 900.000 dakloze mensen zijn in Europa. Bruss'help ondersteunt het doel van het Belgische voorzitterschap om dakloosheid en thuisloosheid op de agenda van de Raad van de Europese Unie te plaatsen.
